NLP

Nöro-Linguistik Programlama üç ögeden oluşur;

Nöro
Beş duyu  (görme, işitme, dokunma-bedensel duyumsamalar, koklama, tad alma) ile elde ettiğimiz deneyimlerimizi işlememizi sağlayan istemli ve istemsiz sinir sistemini sembolize eder. Nöro sözcüğü, insan bilgi sisteminin bir parçası olan nöroloji ve fizyolojinin önemini vurgular.

Linguistik
Nörolojik  ifadeleri kodladığımız, organize ettiğimiz, anlam yüklediğimiz dil ve sözsüz sembol sistemidir. Linguistik, sadece sözcükler ve cümleler değil bütün sembol sistemlerini içerir. Duyusal semboller (görsel, işitsel, kinestetik, tatsal, kokusal) ve cümlelerle ifade edilmeyen  semboller (matematik, müzik, sanat gibi) semboller sistemi içinde yer alır.

Programlama
Düzenli ve sistemli tepki/alışkanlık örüntüleri kazanma sürecini ifade eder. Düşünce süreci, insan nörolojisini duygular, refleksler, davranışlar, konuşmalar ve beceriler ile ilgili programlar.
Düşünceler, insan deneyimini harekete geçiren sürücülerdir. Düşünceler temelde, sözcükler, içsel konuşma,  inançlar ve içsel görüntüler/betimlemeler olarak ortaya çıkar. NLP insanın zihinsel işleyişinin bilişimsel yapısını analiz eder ve  beş duyudan gelen zihinsel temsilleri düşüncenin temel ögeleri olarak kabul eder. Bu temsiller biyolojik bilgisayarımızın dilini oluşturmakla kalmaz aynı zamanda bizi programlar.
Beyin beş duyu  aracılığıyla elde ettiği verileri
                - kodlar, sınıflar, organize eder, arşivler,
                - dil ve semboller aracılığıyla soyutlaştırır ve anlam yükler
                - inançları, değerleri, önyargıları, stratejileri oluşturur
- bütün bunları yaparken  istemli ve istemsiz sinir sistemimini duygu, düşünce ve davranış örüntüleriyle programlar. Beş duyu ile algılamalarımız artık zihinsel filtrelerden süzülerek gelir.
Anlamlar alışkanlıklara dönüştüğü zaman bilincin dışına kayar ve bilinçaltında çalışmaya başlar.
Sözcükler bilincimizde gerçeğin haritası olarak işlev görür ve bize bu gerçeklik hakkında şema, model ve paradigma  sunar. Anlatmaya çalıştığımız komple içsel deneyimi derin yapı olarak adlandırırız. Konuştuğumuz sözcükler ve cümleleri ise yüzeysel yapı olarak adlandırırız. Derin yapıdan (nörolojik haritadan) yüzeysel yapı tanımlamalarına geçerken birçok bilgiyi iptal ederiz(deletion), çarpıtırız (distortion) ve genelleriz (generalization).  Bu soyutlama süreci sonunda gerçeğin haritası oluşur. Bu harita gerçeğin kendisinden farklıdır. Dünya haritamız bizi sınırlayacak kadar dar ise, problem haritadadır, gerçeğin kendisinde değil. Nöro-Linguistik yapımızı değiştirdiğimiz zaman gerçekliğimizi ve deneyimlerimizi de değiştirmiş oluruz.
NLP teknikleri nin çözümüne yardımcı olabileceği sıkıntı veren durumlar aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir;
 
Çatışan içsel parçalar
Bazen içimizde çelişkiler yaşarız. Örneğin hem işimizde başarılı olmak ister hem de çok çalışmak yerine zevk aldığımız bir aktiviteyi yapmayı tercih edebiliriz. Hem ince olmayı isteyip hem de sevdiğimiz yüksek kalorili yiyecekleri yemeye devam edebiliriz. Çok para kazanmak isteriz ama risk almak istemeyiz. Bazen de başa birisinin düşünceleri ve davranışlarıyla kendi düşüncelerimiz  çelişir.  Enerjinizi bölen amaçlarınızı sabote eden bu çelişkiler NLP teknikleri ile uzlaştırılabilir. Parçaların Uzlaşması, Altı Aşamalı Yeniden Çerçeveleme Tekniği , Algısal Pozisyonları Uyumlandırma Tekniği , Uyumlandırılmış Öz Tekniği bu tekniklerden bazılarıdır.

Sıkıntı Veren Öz Kimlik
Yaşadığımız bazı sıkıntılar kendimizle ilgili yaptığımız soyutlamalardan kaynaklanır. Öz değerimiz, öz güvenimiz, sevilebilirliğimiz  gibi kendimizle ile ilgili inançlarımız, hem iç dünyamızı organiz etme biçimimiz hem de diğer insanlarla ilişkimiz açısından sürücü  rol oynar. İnanç Değiştirme, Kimlik Ortadan Kaldırma Tekniği, Zaman Çizgisi Tekniği,  Kişisel Geçmişi Değiştirme Tekniği, Swish Tekniği, Mükemmellik Çemberi Tekniği, Öz Yeterlilik Tekniği, öz kimlik ile igili istenen durumu ortaya çıkaran tekniklerden bazılarıdır.

Sıkıntı Veren Duygular
Stres, kızgınlık, korku, pişmanlık, suçluluk gibi duygular bazen o kadar yoğun hissedilir ki olumlu ve çözüm yaratıcı zihinsel durum ortadan kalkar. NLP’de ruhsal durumlar(states) hem duyguları hem de düşünceleri içerir. Duygular zihin-beden bütününe ait bilinç durumlarıdır. NLP duyguları yapısal parçalarına ayırarak değiştirmeyi, artırmayı veya azaltmayı sağlayabilir. Fobi Tedavi Tekniği, Sanki Çerçevesi Tekniği, Durumları Zincirleme Tekniği , Godiva Çikolatası Tekniği , Karar Verme Tekniği bu amaçla kullanılan tekniklerden bazılarıdır.

İçsel konuşmalarda ve kulanılan dilde yapılan bilişsel hatalar
Deneyimlerimizi tanımlamak, betimlemek, sembolleştirmek için  kullandığımız dil formları, yaşamı nasıl deneyimlediğimizi etkiler. Dili kullanırken bir referans çerçevesi belirleriz. Bu çerçeveler dünya modelimizi oluşturur. Dil, sinir sistemi için gerçeğin bir haritası olarak işlev görür. O zaman çeşitli düzeyde zihinsel soyutlamalarla (iptal , çarpıtma, genelleme) ortaya çıkardığımız ve gerçeğin haritası olan dil bizi yanlış yere götürüyor, enerjimizi yanlış yere yönlendiriyor ve gerçeğe uyum sağlamamıza engel oluyor olabilir. 12  dil meta-modeli vardır. NLP konuşmanızdaki bu yanlış veya eksik kullanımları düzeltmenizi sağlar. Örnek cümleler: “O daha iyi birisi.” Soru: Kimden daha iyi? Hangi konuda iyi? Kime kıyasla iyi? “Sen beni sevmiyorsun.” Soru: Seni sevmediğimi nereden biliyorsun? Bu sonuca varmanı sağlayan kanıt nedir? “Beni üzüyorsun” Soru:Hangi davranışım seni üzüyor? Nasıl üzüyor? Bu davranışı her yaptığımda üzülüyor musun?

Bilişsel ve algısal çarpıtmalara neden olan düşünme stilleri (meta programlar)
Düşüncelerimiz hakkında düşündüğümüz zaman hata yapmamıza neden olan modelleri görebiliriz. Örneğin en küçük detaydan globale, bilginin boyutuna baktığımızda bazıları sürekli olarak büyük tablo modunda iken bazıları detay düşünce modundadır. Bazıları yeni bir bilgi ile karşılaşınca bu bilginin mevcut bilgilerine nasıl uyduğunu anlamaya çalışırken bazıları nasıl farklı olduğunu anlamaya çalışır. Farklı düşünme tarzlarındaki insanlar konuştukları zaman aynı dalga boyunda veya aynı kanalda olmadıklarını hissederler. Düşünürken kullandığımız süreçler ve sınıflamalarla ilgili olarak 51 meta program vardır. Bunların yanısıra “aşırı genelleme”, “etiketleme”,”suçlama”, “kişiselleştirme” gibi  yanlış yerde ve aşırı kullanıldığında bizi güçsüz düşüren 12 bilişsel çarpıtma vardır. NLP bazı meta programları ortaya çıkaran soru sorma teknikleri ve bu programları değiştirme teknikleri ile bilişsel ve algısal çarpıtmalara neden olan düşünce stillerinin düzeltilmesine yardımcı olur.

Yaşamımızı sınırlayıcı anlamlar
Anlamlar nedeniyle yaşarız, duygulanırız, deneyimleriz, seviniriz, üzülürüz. Anlam, insan aklının bir ürünüdür. Yaşamımızın her alanını özellikle duygularımızı  yöneten “ anlam”ı kodlama biçimimizin değiştirilmesi veya yeniden çerçevelenmesi gerekli durumlar ortaya çıkabilir. NLP, İçeriği Yeniden Çerçeveleme Tekniği, Bağlamı Yeniden Çerçeveleme Tekniği, Meta Durum Altı Aşamalı Yeniden Çerçeveleme Tekniği, Değer Hiyerarşisini Kurma Tekniği, İnanç Değiştirme Tekniği gibi tekniklerle gelişmemize engel olan, fonksiyonsuz anlamlar yerine yeni işlevsel anlamlar geliştirmemize yardımcı olur.

İstenen bir davranışın nasıl ortaya çıkarılacağını bilmemek
NLP’de strateji, her seferinde aynı spesifik sonucu ortaya çıkaran içsel ve dışsal deneyimler dizisidir. Bir başka değişle, bir işi yaparken kullandığımız zihinsel süreçlerdir. Örneğin bilmediğimiz bir yere giderken yolu bulmak için bir stratejimiz vardır, veya gittiğimiz restoranda sipariş vereceğimiz yemeği seçerken. Yaptığımız herşeyin ve bütün davranışlarımızın altında stratejiler vardır; Aşk stratejisi, nefret stratejisi, öğrenme stratejisi, matematik, spor, yemek yeme, eğlenme, yaratıcılık, seks stratejisi gibi. NLP, istediğimiz davranışı üreten strateji oluşturmamıza, işlevsel olmayan stratejilerimizi ortaya çıkarmamıza ve gereksinimlerimize karşılık verecek şekilde geliştirmemize yardımcı olur. Bir konuda başarılı bir insanın veya insanlarının stratejilerini öğrenip modelleyerek bir kişi en üst performansına kolaylıkla çıkabilir. Yeni Davranış Yaratma Tekniği,  Sağlıklı Yeme Tekniği, İddialı/Kararlı Konuşma Tekniği, Eleştiriye Karşılık Verme Tekniği, Yaratıcılık Stratejisi Tekniği bu alanda kullanılan tekniklerden bazılarıdır.
Bir NLP tekniğini uygulamaya başlamadan önce varmak istediğimiz son durumu  ortaya  koyarız. Buna iyi oluşturulmuş amaç veya sonuç denir.
İyi oluşturulmuş bir sonuç

• Olumlu bir dille ifade edilmelidir. Doğru: Hoşgörülü olmak istiyorum. Yanlış: Yargılayıcı olmak istemiyorum
• Sizin gerçekleştirebileceğiniz  bir amaç olmalıdır. Doğru: Başarılı bir sunum yapmak istiyorum. Yanlış: Yaptığım sunum izleyenler tarafından beğenilsin istiyorum.
• Çevre, yer, zaman, ilişki gibi detaylar verilmelidir. Doğru: Üç ay içinde altı kilo vermek istiyorum. Yanlış: Kilo vermek istiyorum.
• Soyut ve belirsiz ifadeden kaçınılmalı, olabildiğince beş duyu bazlı ifade kullanılmalıdır. Doğru: Güçlü bir şekilde el şıkışmak ve karşımdakinin gözlerine gülümseyerek bakmak istiyorum. Yanlış: Karizmatik olmak istiyorum.
• Amaç yapılabilir küçük parçalara bölünmelidir. Doğru: Her gün iki sayfa yazacağım. Yanlış: Kitap yazmak istiyorum.
• Amacınızı gerçekleştirmekiçin gereken kaynaklar belirtilmelidir. Örneğin iyi bir sunum yapmak için gereken kaynaklardan birisi başarabileceğine dair duyulan güven olabilir.
• Bu amacın diğer öz-amaçlar, değerler ve işlevlerle bağdaşıp bağdaşmadığı kontrol edilir.
• Amacınıza ulaştığınızı kanıtlayacak durum tanımlanır. Örneğin 80 kilo olacağım.

NLP’nin kurumsal etkinliği ve iş başarısını artırması, iletişimi etkinleştirmesi ile elde edilir. Kurum içinde ve dışında bilgi alırken, öğretirken, ikna ederken, pazarlarken, satarken, çatışmaları çözümlerken, takım yönetirken gönderdiğiniz sözlü ve sözsüz mesajların karşınızdaki insan üzerindeki etkilerini bilmeniz süreci kontrol etmenizi sağlarken, bu konuda farkındalığınızın olmaması sizi sınırlar. Bu durumda, vermek istediğiniz mesajın anlaşıldığı ve kabul edildiğini dilemekten başka şansınız kalmaz. Oysa kurduğunuz iletişimin karşınızdaki insanlarda belli bir ruh durumunu ortaya çıkardığını bilirseniz, kulladığınız sözlü ve sözsüz dili daha bilinçli ve yaratıcı olarak kullanmaya başlarsınız. Konuşmalarınız insanlarda hangi ruh durumunu ortaya çıkartıyor? Hangi ruh durumu işinizi kolaylaştırır? Karşınızdaki insanın meta programı nedir? Onu ne ikna eder? Bütünü mü görmek ister, detayları mı? İş yaşamınızda NLP sizi insan ilişkilerinde başarılı olmanızı sağlayacak birçok bilgi ve beceri ile donatır.

 

Ana Sayfa